عزیزمیللتیمیز، عزیز گئنجلریمیز گئلین زنگین تاریخیمیز، آنا ؤطنیمیز، آنا دیلیمیزی ، داهی شخصییت لریمیزین اتدیکلری خیدمت لری بیرلیکدۀ دوُشوُنوُب یئنی دن تانییاق ، اوُنوُدمیاق کی چوُخدان دوُنیالارین دئیشمیش اوُلو آتا بابا لاریمیز ؤ قهرمان آنالاریمیزین باشدا گئلن بوُیوُک آمال ؤ آرزولاری آذربایجان میللتی نین ظوُلم ألیندن قوُرنوُلوُشوُ آزادلیقی ؤ میللتیمیزین اوُز سرنویشتینۀ اوُزوُ حاکیم اوُلماق اوُنلارین هـدف لری ایدی ؤ بوُ مقدس هـدف اوُغروُندا سنین ، منیم خاطیریمیزۀ اوُز جانلارین قوُربان وئرمیشلر، بیز اوُلوُلاریمیزی اوُنوُدمادان اوُنلارین یوُللارین داوام ائدۀ جئییک .

بیزیم وطنیمیزین آدی تاریخ بوُیوُنجا بوُ گوُنۀ قئدر آذربایجان اوُلموُشدوُر، بیز آذربایجان توُرکلرییک، بیزیم تاریخی وارلیقیمیزا، آنا دیلیمیزۀ اراضی لریمیزۀ هئر هانسی قوُدوُرموُش ، بد نییتلی کیمسۀ لر أل اوُزادماق ایستۀ سۀ لر، هئچ شئک اتمۀ ین کی همان قوُدوُرموُش مانقورت لاشمیش عوُنصوُرلر دوُشمان سفرۀ سیندن قیدالانیرلار، لاکین آذربایجان میللتی هئر زاماندان داها آرتیق آییق ، ایرادۀ لی ؤ میللی کیملگین درک اتمیش میللت دیر، سوُنوُندا رنگارنگ دوُشمانلارین بوُتوُن مذبوحانۀ نییت لری پوُچا چیخاجاق ؤ میللتیمیز اوُز سرنویشتینۀ ، بوُتوُو ؤطن أراضی لرینۀ صاحیب چیخاجاق .

بوُ بوُیوُک اینانجلا میللی حاکیمییتی میزین 74 ینجی ایل دوُنوُمون یاد اتمئکلۀ اوُلوُ پیشۀ وری ؤ اوُنوُنلا بیرلیکدۀ جانلارین قوُربان وئرمیش بوُیوُکلریمیزی یاد ائدیب ، یوُللارینا داوام وئرمئکلۀ بیرلیکدۀ دئییریک :                        

1324 ینجی ایلدۀ یارانمیش 21 آذر قیامی بیردن بیرۀ یارانمیش حادیثۀ دئییردی ، بوُ قیامین کوُکوُ ؤ ریشۀ لری مشروطۀ اینقلابی چاغیندان بیرتعداد آیدینلاشمیش میللی مفکوُرۀ لی ؤ قوُرتوُلوُش تفککوُرلو، آزادلیقی منیسۀمیش قابقجیل اینسانلارین آمالینا چئوریلمیشدیر کی نهایت دۀ ریضاخان دیکتاتوروُلوُقوُنوُن سوُنا چاتماسی ؤ دوُنیانین سیاسی ، جغرافیا سینین دئیشمۀ سی ؤ شرایطی نین اوُیغوُنلوُقو نئدنیلۀ 1324 ینجی ایلین 12 شهریوریندۀ گئنیش خالق کوُتلۀ لرینین ایشتراکی ایلۀ کئچیریلمیش بوُیوُک قوُروُلتایدان سوُنرا ، ایشتراکچیلار سئس بیرلیگی ایلۀ سید جعفر پیشۀ ورینی رهبر اوُلاراق ؤ اوُنونلا بیرلیکدۀ چوُخ سایدا فداکار اینسانلاری آذربایجاندا میللی ، دموکراتیک دوُلت قوُرماقا مأمورییت وئریرلیر.

                                 12 شهریور بیاننامۀ سی

یئری گئلمیش کن آذربایجان توُرک دیلیندۀ یازیلمیش تاریخی سند اوُلان ؤ میللی دوُولتین أساسین تشکیل وئرۀ ن 12 شهریوربیاننامۀ سین اوُخوُجوُلارا تقدیم اتمئگی اوُزوُمۀ ؤظیفۀ بیلدیم .   " غ . ش . آذرخش ــ 15 شهریور 1398

1 ــ ایرانین ایستیقلال ؤ تمامییتینی ساخلاماقلا برابر، آذربایجان خالقینا داخیلی آزادلیق ؤ مدنی موختارییت وئریلمۀ لی دیر.

2 ــ بوُ منظوروُ حئییاتا کئچیرمئگ اوُچوُن چوُخ تئزلیکلۀ ایالت ؤ ویلایت انجمنلرینی سئچیلیب ایشۀ باشلامالی دیر.

بوُانجمنلر فرهنگ ، بهداشت ؤ ایقتیصاد ساحۀ سیندۀ فعالییت گوُسترمئکلۀ برابر، مشروطۀ آنا یاسا سینا دایاناراق بوُتوُن ذوُولت ایشچیلرینین عملیاتینی تفتیش ائدیب ، اوُنلارین تغییر تبدیلیندۀ اظهار نظر اتمئلی دیر .

3 ــ آذربایجانین ابتیدائی مکبلریندۀ اوُچ کیلاسا قئدردرسلرتکجۀ آدربایجان دیلیندۀ آپاریلمالی دیر ؤ اوُچ کیلاسدان یوُخاری دوُوُلت دیلی اوُلماق اوُزرۀ فارس دیلی دۀ آذربایجان دیلی ایلۀ یاناشی تدریس ائدیلمۀ لی دیر.

آذربایجاندا میللی دارالفنون نوُن تشکیل اوُلماسی دموُکرات فرقۀ سینین أساس مقصدلریندن بیریدیر.

4 ــ آذربایجان دموکرات فرقۀ سی صنایع ؤ فابریکلرین گئنیش لئنمۀ سینۀ جیددی شئکیلدۀ چالیشاجاق ؤ سعی ائدۀ جئک کی موُجوُد اوُلان فابریکلری تکمیل اتمئکلۀ بیرلیکدۀ ایشسیزلیگی رفع ائدیب آل ؤ ماشین صنایعنی گئنیشلئندیرمئگ اوُچوُن ؤسیلۀ لر یارادیب یئنی فابریکلر وُجوُدا گئتیرسین .

5 ــ تیجارتین گئنیشلئنمۀ سینی آذربایجان دموکرات فیرقۀ سی چوُخ لازیملی ؤ جیددی مسئلۀ لردن حساب ائدیر. بوُگوُنۀ قئدر تیجارت یوُللاریمنین باغلی قالماسی چوُخلوُ کئندچیلرین ، خصوُصی ایلۀ باغ دارین ؤ خیردا مالیکلرین ثروتلرینین أللریندن چیخماسینا ؤ اوُنلارین دیلئنچیلیگۀ دوُشمۀ سینۀ سبب اوُلموُشدوُر، بوُنوُن قاباقینی آلماق مقصدیلۀ دموُکرات فرقۀ سی بازار تاپماق ؤ آذربایجان محصوللارینین خاریجۀ چیخاریلماسی اوُچون ترانزیت یوُللاری آختارماق اوُچوُن جیددی اقدام اتمئگی ؤبوُ ؤسیلۀ ایلۀعمومی ثروتین نقصانلارینین قاباغی نین آلینماسی نظردۀ توُتموُشدوُر.  

6 ــ دموکرات فرقۀ سینین أساس مقصدلریندن بیری دۀ آذربایجان شئهرلرینین آبادلاشماسی دیر، بوُ مقصدۀ چاتماق اوُچوُن تلاش ائدۀ جئک چوُخ تئزلیکلۀ شئهر أنجمنلرینین قانوُنوُ دئیشیلیب ، أهالی موُستقیل شئکیلدۀ شئهرین آبادلیغینا چالیشیب اوُنلاری معاصیر، چاغداش شئکیلۀ سالماغا ایمکان وئریلسین . خصوصی ایلۀ تبریز شئهرینین سوُ ایلۀ تأمین ائدیلمۀ سی ، آذربایجان دموکرات فیرقۀ سینین چوُخ اوُنئملی وازکئچیلمز مسئلۀ لریندن بیری دیر.

7 ــ آذربایجان دموکرات فیرقۀ سینین موُئسیسلری چوُخ گوُزل بیلیردیلر کی مملکتین ثروت توُلید ائدیجیسی ؤ ایقتیصادی قوُوۀ سی کئندچیلرین قوُوتلی قوُللاری دیر، اوُنا گوُرۀ دۀ بوُ فیرقۀ ائدۀ بیلمز کی کئندچیلرین آراسیندا یارانان حئرکتی نظردۀ آلابیمۀ سین ، بوُنا گوُرۀ دۀ فیرقۀ تلاش ائدۀ جئک کئندچیلرین احتیاجلارینی تأمین اتمئک یوُلوُندا أساسی آددیملار آتسین .

خصوُصی ایلۀ کئندچی ایلۀ أربابلارین آراسیندا معیین بیر حدود تأیین اتمئک ؤ بعضی أربابلار طرفیندن ایختیراع ائدیلمیش غیر قانوُنی وئرگیلرین قاباغینین آلینماسی دموُکرا فیرقۀ سینین فوُری ؤظیفۀ لریندندیر.

فیرقۀ تلاش ائدۀ جئک بوُ مسئلۀ ائلۀ بیرشئکیلدۀ حل ائدیلسین کی ، هم کئندچیلر راضی قالسین ؤ همدۀ مالیکلراوُز گئلۀ جئکلریندن آرخایین اوُلسوُنلار ؤ رغبت لۀ کئندلرینین ؤ اوُز مملکتلرینین آبادلیغینا چالیش سینلار. خالیصۀ یئرلری ؤ آذربایجانی ترک ائدیب قاچان ؤ آذربایجان خالقینین زحمتلرینین محصوُلوُنوُ تئهراندا ؤ سایرۀ شئهرلردۀ مصرف ائدن أربابلارین یئرلری أگر تئزلیکلۀ آذربایجانا قاییدماسالار دموُکرات فیرقۀ سینین عقیدۀ سینۀ گوُرۀ قئید شرط سیز اوُلاراق کئندچیلرین ایختیارینا وئریلمۀ لیدیر . بیز اوُزعیش نوُشلاری خاطیرینۀ آذربایجانین ثرؤتلرینی خاریجۀ آپارانلاری آذربایجانلی حئساب اتمیریک ، أگر اوُنلارآذربایجانا قاییتماقدان ایمتیناء ائتسۀ لر اوُلار اوُجوُن آذربایجاندا بیرحاق قائیل دئییریک .

بوُندان علاوۀ فیرقۀ چالیشاجاق چوُخ سئل ؤ سادۀ شئکیلدۀ آذربایجان کئندچیلرینین أکثریتینین توُرپاق ؤ أکین آلتلری ایلۀ تأمین ائتسین .                                                                                                           8 ــ دموُکرات فیرقۀ سینین اوُنئملی ؤظیفۀ لریندن بیری دۀ ایشسیزلیکلۀ موُبارزۀ اتمئکدیر، ایندیدن بوُ تهلیکۀ چوُخ جیددی بیر شئکیلدۀ اوُزوُنوُگوُسترمئکدۀ دیر، ؤگئلۀ جئگدۀ بو سئل گوُندن گوُنۀ گوُجلئنۀ جئکدیر، مرکزی دوُولت ؤ محلی مأموُرلار طرفیندن بوُ خصوصدا هئچ بیر ایش گوُروُلمۀ میشدیر، أگر ایش بوُ مینوال ایلۀ داوام ائدرسۀ آذربایجان أهالیسی نین أکثریتی فنا بیرحالا دوُشنئگۀ محکومدور.

فیرقۀ چالیشاجاق ؤ تهلیکۀ نین قاباغینی آلماق اوُچوُن جیددی تدبیرلر گوُروُنسوُن ، هئلۀ لیک فابریکالارین تأسیسی ، تیجارتین گئنیشلنمۀ سی ، أکینچی تشکیلات لارینین تأسیس ائدیلمۀ سی ، دئمیر یوُللاری چئکمئک کیمی تدبیرلر موُمکوُندوُربیر قئدرقائدۀ لی اوُلسوُن .

9 ــ سئچگیلر( انتخابات) قانوُنوُندا آذربایجانین حاققیندا بوُیوُک ظوُلم ائدیلمیشدیر، دقیق اطلاعاتا گوُرۀ بوُ اوُلکۀ دۀ دوُرد ( 4 ) میلیوندان آرتیق آذربایجانلی یاشاماقدا دیر، بوُ غیر عادیلانۀ قانوُن أساسیندا آذربایجانا مجلیس شوُرای میللی دۀ 20 ؤکیل یئری وئریلمیشدیر، بوُ کئسینلیکلۀ موُناسیب بیر بوُلگوُ دئییردی .

آذربایجان دموکرات فیرقۀ سی تلاش ائدۀ جئک آذربایجان نفوُسوُنا نیسبت ؤکیل سئچمئگۀ حاققی اوُلسوُن . بوُ تقریباَ مجلیس نمایندۀ لرینین اوُچدۀ بیرینی تشکیل ائدۀ بیلر.

آذربایجان دموُکرات فیرقۀ سی مجلیس سئچگی لرینین مطلقاً آزاد اوُلماسی نین طرفداری دیر، فیرقۀ دوُولت ایشچیلرینین ، داخیلی ، خاریجی عوُنصوُرلرین ؤ هابئلۀ پوُللوُلارین هئدۀ قوُرخوُ ؤ یا آلدادماق یوُلوُ ایلۀ سئچگیلرین ایشینۀ قاریشمالاری ایلۀ موُخالیف ؤ جیددیت لۀ قارشی دوُراجاق .

سئچگیلر بوُتوُن ایراندا بیر آن واحیددۀ باشلانیب ، چوُخ سرعتلی شئکیلدۀ قوُرتارمالی دیر.

10 ــ آذربایجان دموُکرات فیرقۀ سی فاسید ، متخلیس ، ؤ رُشوت آلان شخصلرلۀ کی دوُولت ایدارۀ لرینۀ سوُخوُلموُشلار جیددی موبارزۀ ائدۀ جئک ؤ دوُولت مأموُرلاری آراسیندا صلاحییتلی ؤ دوُزگوُن شخصلردن قئدردانلیق ائدۀ جئک .  

خصوصی ایلۀ فیرقۀ چالیشاجاق اوُنلارین معاشلاری ؤ یاشاماق اوُچوُن حئییات شرطـلری ایصلاح اوُلسوُن کی اوُنلار اوُچوُن اوُغوُرلوُق ؤ خئیانت اتمئگۀ بهانۀ قالماسین ؤ اوُنلار ائدۀ بیلسینلر اوُزلری اوُچوُن آبیرلی بیر حئییات وجودا گئتیرسینلر .

11 ــ دموکرات فقرقۀ سی سعی ائدۀ جئک آذربایجاندان آلینان وئرگیلرین یارسیندان چوُخوُ آذربایجانین اوُز احتیاجلارینا صرف ائدیلسین ؤ غیر موُستقیم وئرگیلر جیددی صوُرتدۀ آزالسین .

12 ــ آذربایجان دموُکرات فیرقۀ سی بوُتوُن دموُکراسی دوُولتلرخصوُصی ایلۀ متفیق لری ایلۀ دوُستلوق ساخلاماقین طرفداری دیر ؤ بوُ دوُستلوُقوُ داوام اتدیرمئک اوُچوُن چالیشاجاق ، مرکزدۀ ؤ شئهرلردۀ ایران ایلۀ متفیق اوُلان دوُولت لرآراسیندا دوُستلوُقوُ پوُزماق ایستۀ ین خائین عوُنصوُرلرین أللرینی ایجتیماعی ، سیاسی ؤ دوُولت ایشلریندن اوُزاقلاندیرسین .

بوُدوُردموُکرات فیرقۀ سین یارادانلارین أصلی مقصدلری .

بیز اوُمید ائدریک ، هئر بیر ؤطن پرست آذربایجانلی ایستر آذربایجانین داخیلیندۀ ؤ یا آذربایجاندان خاریجدۀ بوُ مقدس چاتماق اوُچوُن بیزیملۀ هم صدا ؤ أل بیراوُلاجاقدیر ، طبیعی دیرکی اینسان أگر أوول اوُز ائویمیز اوُلان آذربایجاندان باشلییریق ؤ اینانیریق کی آذربایجانین ایصلاح ؤ ترقیسی طبیعی اوُلاراق ایرانین ترقیسینۀ دۀ سبب اوُلاجاقدیر ؤ ؤطنیمیز بوُ واسیطۀ ایلۀ قوُلدوُرلارین ؤ مرتجع لرین چئنگیندن نیجات تاپاجاقدیر.

یاشاسین دموُکرات آذربایجان .