رود آراز مهمترین شریان حیاتی شمال غرب کشور ایران است. سرچشمه آن از استان ارض روم ترکیه به سمت شرق حرکت می کند. مرز ترکیه با ارمنستان، مرز ارمنستان با ایران و مرز ایران با جمهوری آزربایجان را تشکیل می دهد.
آراز در جمهوری آزربایجان به رود کرا متصل می شود. بعد از حدود 210 کیلومتر به دریای خزر منتهی می شود. رود کرا شریان اصلی منطقه قفقاز است، حوزه آبریز آراز_کرا 188 کیلومتر گسترش دارد.
آلودگی به مواد رادیو اکتیو رود آراز ابتدا توسط پایگاه خبری پیام ما منتشر شد. بنا به گزارش این پایگاه خبری منشا این آلودگی کشور ارمنستان است.
۱_نیروگاه اتمی متسامور: که در سال ۱۹۷۶ تاسیس شده و قرار بوده فقط ۳۰ سال کار کند اما تاکنون یعنی دسامبر ۲۰۲۴کار می کند. دارای دو رآکتور بسیار قدیمی می باشد که پساب های آلاینده خود را وارد رود آراز می کند.
۲_معدن کاپان (انگلیسی: Kapan mine) یکی از بزرگترین معادن طلا در کشور ارمنستان می‌باشد. این معدن در استان سیونیک در جنوب شرق ارمنستان واقع شده است. برآورده شده که ذخایر این معدن ۵٫۱۵ تن اونس طلا و ۹۵٫۶ تن اونس نقره می‌باشد. ذخایر سنگ آهن این معدن همچنین بالغ بر ۳۳۵٫۸ میلیون تن با درجه‌بندی ۰٫۱۱٪ مس و ۰٫۴۱٪ روی می‌باشد.
بنابه گزارش روزنامه پیام ما آب رود آراز به مواد پرتوزا و فلزات سنگین همچون مس، سرب، آهن، نیکل، آرسنیک، آهن، منگنز و ۵۳ ماده سمی دیگر می باشد که بیشتر منبع این آلودگی مربوط به کشور ارمنستان است.
مسئوولین کشور به آلودگی اب هیچ اشاره ای نمی کردند. فقط مدعی بودند در منطقه مشکین که مردم در آنجا با سونامی سرطانهای گوارشی مواجه شده اند آب منطقه حاوی نیترات است. در حالیکه آلودگی از آراز نشات می گیرد که آلودگی اش را حتی به خاک سرایت می دهد. به محصولات کشاورزی، به تک تک سلولهای گیاهان، حیوانات و انسانهای ساکن منطقه.
برای مثال تاثیر برخی از مواد موجود در آب آراز بر بدن انسان:
۱_سرب،:
فلزی سمی است که حتی در غلظت‌های پایین به دستگاه عصبی آسیب رسانده (به‌ویژه در کودکان) و موجب بیماری‌های خونی و مغزی میشود. تماس طولانی با این فلز یا نمکهای آن (مخصوصاً نمکهای محلول یا اکسید غلیظ آن PbO2) می‌تواند باعث بیماری‌های کلیه و دردهای شکمی شود.
عنصر سنگین و خطرناک است که در طبیعت وجود دارد. سرب یک عنصر شیمیایی است با نماد Pb و عدد اتمی 82. این نماد از کلمه لاتین “Plumbum” آمده است. به راحتی در محیط طبیعی پیدا میشود و به طور گسترده‌ای در صنعت استفاده میشود. برخلاف برخی عناصر دیگر، سرب هیچ نقش بیولوژیکی برای انسان یا حیوانات ندارد. به عبارت دیگر، بدن ما نیازی به سرب ندارد. با این حال، با وجود خطرهای شناخته شده، سرب همچنان در فرآیندهای صنعتی، از جمله تولید باتری، رنگ و پلاستیک استفاده میشود. در این مقاله، به بررسی اثرات منفی سرب بر سلامت انسان و محیط زیست می‌پردازیم.
از نظر شیمیایی، سرب نسبتاً ثابت است ولی می‌تواند با اکسیژن واسیدها واکنش نشان دهد. سرب چهار الکترون در لایه بیرونی اتم خود دارد و بنابراین می‌تواند از طریق اشتراک الکترون‌ها یا انتقال آنها با دیگر عناصر واکنش نشان دهد.با این حال، در عین حال که سرب از نظر شیمیایی جذاب است، این عنصر نیز بسیار خطرناک است. سرب می‌تواند به بدن انسان آسیب برساند و باعث بیماری‌های جدی شود. بنابراین، استفاده از سرب در صنعت و زندگی روزمره باید با دقت انجام شود.
تأثیرات سرب بر سلامت انسان
سرب در بدن انسان توسط روش‌های مختلفی مانند تنفس، بلعیدن، و یا از طریق پوست وارد میشود. هنگامی که سرب وارد بدن میشود، می‌تواند به اعضای حیاتی مانند مغز، کلیه‌ها، استخوان‌ها و مفاصل آسیب برساند.
مغز انسان برای سرب بسیار حساس است. سرب می‌تواند موجب کاهش قدرت یادگیری و کندی در رشد ذهنی شود، به خصوص در کودکان. افراد بزرگتر نیز ممکن است از اثرات منفی سرب رنج ببرند، از جمله کاهش حافظه و مهارت‌های ذهنی.
کلیه‌ها نیز ممکن است توسط سرب آسیب ببینند. سرب می‌تواند موجب بروز فشار خون بالا و بیماری‌های کلیوی شود.
علاوه بر مغز و کلیه‌ها، سرب نیز می‌تواند به استخوان‌ها و مفاصل آسیب برساند. در بدن انسان، سرب می‌تواند برای مدت طولانی در استخوان‌ها تجمع یابد و در طول زمان آزاد شده و باعث مشکلات جدی در سلامت شود.
اثرات سرب بر محیط زیست
سرب نیز برای انسان و محیط زیست آسیب‌رسان است و می‌تواند در خاک، هوا و آب تجمع یابد و برای گیاهان، حیوانات و میکروارگانیسم‌ها مشکل‌ساز شود.
سرب در خاک می‌تواند برای گیاهان خطرناک باشد. این ممکن است موجب کاهش رشد گیاهان شود و این امر می‌تواند به نوبه خود برای حیواناتی که از این گیاهان تغذیه می‌کنند، مشکل‌ساز شود.
حیوانات نیز ممکن است از طریق غذا، آب، یا تماس با خاک آلوده به سرب، سرب را جذب کنند. مانند انسان‌ها، سرب می‌تواند برای حیوانات بسیار خطرناک باشد و باعث بیماری‌های مختلف شود.
سرب نیز می‌تواند برای میکروارگانیسم‌ها خطرناک باشد. سرب می‌تواند باعث کاهش تنوع میکروبی در خاک و آب شود و این می‌تواند بر توازن زیست محیطی تأثیر بگذارد.
تأثیرات سرب بر گیاهان
• مهار رشد: سطوح بالای سرب در خاک می‌تواند باعث مهار رشد گیاهان شود. این فلز می‌تواند جذب آب و مواد معدنی مورد نیاز برای رشد گیاهان را مختل کند.
• تغییرات فیزیولوژیک: سرب می‌تواند فرآیندهای فیزیولوژیکی مانند تنفس، فتوسنتز و ترانسپیراسیون را تحت تأثیر قرار دهد.
• آسیب سلولی: سرب می‌تواند به ساختار سلولی گیاهان آسیب برساند، به خصوص به میتوکندری‌ها و کلروپلاست‌ها، که مراکز اصلی تولید انرژی و فتوسنتز هستند.
• اختلال در تکامل: سطوح بالای سرب می‌تواند به فرآیندهای تکاملی گیاهان، از جمله جوانه زنی، رشد ریشه، و تولید گل و میوه آسیب برساند.
۲_مس:
. آلرژی‌ها و حساسیت‌ها
استفاده از مس می‌تواند برخی از افراد را به آلرژی‌ها و حساسیت‌های مرتبط با این فلز درآورد. این حساسیت‌ها می‌توانند علائمی مانند خارش، قرمزی و تورم را در افرادی که به مس حساسیت دارند، ایجاد کنند.
. مسمومیت مس
در صورت مصرف زیاد و مستمر مس، مسمومیت مس رخ می‌دهد. این مسمومیت می‌تواند باعث علائمی مانند سردرد، تهوع، استفراغ و اسهال شود. در موارد شدیدتر، مسمومیت مس می‌تواند جان فرد را بگیرد.
. تأثیرات سرطان زا
تحقیقات نشان داده‌اند که برخی ترکیبات موجود در مس می‌توانند سرطانزا باشند. در صنایعی که از مس استفاده میشود، مانند صنایع فلزات، ممکن است افراد با خطر ابتلا به سرطان روبرو باشند.
تأثیر مس بر محیط زیست
تاثیرات مس بر محیط زیست شامل:
۱. آلودگی خاک و آب
استفاده از مس و دفع ضایعات آن می‌تواند باعث آلودگی آب و خاک شود. آلودگی آب و خاک باعث کاهش کیفیت آب و خاک و تأثیر مستقیم بر حیات حیوانات و گیاهان در مناطق محیطی میشود.
۲. تأثیر بر حیوانات
حیات حیوانات در مناطقی که به مس آلوده شده است، تحت تأثیر قرار می‌گیرد. حیوانات ممکن است به دلیل مصرف آب و خوراک آلوده به مس، با مشکلات سلامتی مواجه شوند. علاوه بر این، برخی از حیوانات نیز می‌توانند به عنوان حاملان مس به زنجیره غذایی وارد شوند.
۳. تأثیر بر گیاهان
مس به صورت مستقیم و غیرمستقیم بر روی گیاهان تأثیر می‌گذارد. در صورت آلوده شدن آب و خاک به مس، رشد و توسعه گیاهان ممکن است به مشکل بخورد. همچنین، گیاهان نیز می‌توانند مس را جذب کنند و به عنوان یک عامل آلودگی آب و خاک عمل کنند.
سربسربطبیعت
۳_آرسنیک
آرسنیک یک عامل سرطانزا است که وجود آن در منابع آبی و خاکی در غلظت‌های بیشتر از حد قابل‌قبول یک تهدید زیست‌محیطی تلقی میشود. آلودگی آب و خاک به آرسنیک، مهمترین مسیر ورود آن به چرخه غذایی انسان است. آرسنیک در محیط زیست به شکلهای آلی و معدنی وجود دارد و سمیت شکلهای معدنی به علت حلالیت و تحرک بالای آنها بیشتر است. آرسنیک در خاک معمولاً به شکل جذب‌شده به سطوح ذرات خاک به‌ویژه اکسی هیدروکسیدهای آهن و به عنوان جزئی از کانیهای خاک وجود دارد که پایداری و تحرک آنها تابع شرایط محیطی از قبیل pH، Eh و وجود یون‌های رقابت کننده است. روش‌های سمیت زدایی آرسنیک از آب و خاک به سه نوع فیزیکی، شیمیایی و زیستی تقسیم می‌شوند. کم‌هزینه بودن، دوستدار محیط‌زیست، عدم تولید بقایای سمی، گونهبندی آرسنیک و عملیات اجرایی آسان از عوامل تأثیرگذار در انتخاب نوع روش است. در این مقاله مقدار و عوامل تعیین‌کننده غلظت و گونهبندی آرسنیک در آب، خاک و روش جزء‌بندی آرسنیک در خاک مرور میشود. در ادامه روش‌های حذف و سمیت زدایی آرسنیک از آب‌وخاک با تأکید بر روش‌های جذب و نامتحرک سازی آن با استفاده از موادی با منشأ طبیعی، فراوانی زیاد، غیر آلاینده بودن و دارای ظرفیت بالای جذب مرور میشود.
۴_مواد پرتوزا و رادیو اکتیو در بدن:
مواد رادیواکتیو در آب به طور کلی به صورت سه دسته ذرات آلفا ، ذرات بتا و اشع گاما در منایع آبی وجود دارند که اندازه گیری مواد رادیواکتیو در آب در آزمایشگاه های مجهز باید به صورت دوره ای انجام شود. منایع آلوده کننده رادیو اکتیویته آب به صورت طبیعی در برخی نقاط زمین وجود دارند که موجب آلودگی آب های زیر زمینی می شود. فضولات دفن شده رادیو اکتیو و یا تخلیه فاضلاب های صنایع هسته ای دارای مواد مواد رادیو اکتیو هستند که در آب های سطحی و زیر زمینی پس از تخلیه اثرات سو می گذارند.درجات مواد رادیواکتیو در آب
ذرات آلفا : ذارت آلفا به صورت اتم هلیوم فاقد الکترون می باشند که معمولا سرعت آنها به ۱ میلیون متر بر ثانیه می رسد. به سبب وزن نسبی زیاد ذرات آلفا ، قدرت نفوذ این ذرات محدود است.
ولی چنانچه مواد آلوده به این ذرات خورده شوند، بسیار زیان بار ند.
ذرات بتا : ذرات بتا که از الکترون ها با انرزی زیاد و دارای سرعت معادل سرعت نور حاصل می شوند. به سبب اندازه کوچک ذارت میزان نفوذ آنها نسبت به ذرات آلفا بیشتر ، ولی از نظر آسیب سازی کم خطرند.
اشعه گاما : اشعه گاما به صورت تشعشعات الکترومغناطیسی با قدرت نفوذ بیشتر و تاثیر محدود نسبت به سایر مواد رادیواکتیویته می باشد. اشعه بتا حاصل وجود ایزوتوپ های مانند رادیوم ۲۲۶ و رادیوم ۲۲۸ و استرونسیوم ۹۰ است. ولی ایزوتوپ های رادیوم نام برده منبع اصلی ذرات آلفا و اشعه گاما شناخته شده اند.
ذرات و تشعشات در هنگام تماس با مواد رادیواکتیویته در بدن نفوذ نمونه و باعص تغییراتی در پروتوپلاسم سلول ها خواهند گردید. این تغییرات موجب تشکیل مولکول ها و مواد دیگری را فراهم می نمایند که به جای خود تغییرات زیستی دیگری را سبب می شوند. تششعات ممکن است بدون هرگونه صدمه ای از سلول عبور نمایند. ولی چنانچه تغییراتی را در سلول ایجاد کنند و سلول تغییر یافته به صورت طبیعی ترمیم نیابد و تکثیر می یابند. و تغییرات دراز مدتی را مانند سرطان، صدمات جنسی و ارثی را ایجاد می کنند. این تغییرات به عوامل زیر بستگی دارند.
میزان و نوع اشعه جذب شده
سرعت جذب اشعه
حدود جذب در بدن
حساسیت نسبی سلولها در بخش های مختلف بدن
۵_آهن:
اثر آهن در آب آشامیدنی بر سلامتی انسان
آهن یکی از عناصر مهم برای سلامتی انسان محسوب می شود و کمبود آن در بدن می تواند به صورت آنمی بروز کند. مقدار مورد نیاز بدن به آهن حدود 14 میلی گرم تعیین شده است، اما بسیاری از افراد مقدار بیشتری و حدود 20 میلی گرم آهن مصرف می کنند. البته باید بدانیم که این مقدار بسته به سن، جنس و وضیت فیزیولوژی انسان می تواند متفاوت باشد و معمولاً در بازه 10 تا 50 میلی گرم در لیتر قرار می گیرد. البته باید توجه داشت که مقادیر بالای آهن در آب برای سلامتی انسان خطر چندانی ندارد و عمدتاً به دلیل بروز مشکلاتی مانند ایجاد مزه متالیک یا فلزی در آب، ایجاد لکه های زرد یا قهوه ای رنگ بر روی لباس ها، مسدود کردن لوله ها و سیستم لوله کشی در اثر رشد عوامل میکروبی، تولید آب قرمز و بروز خوردگی در سیستم های آب و فاضلاب گردد. اگر چه توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) حد مجازی برای آهن تعیین نشده است، اما در مقرراتی غلظت مناسب آهن در آب آشامیدنی معمولاً 0.3 میلی گرم بر لیتر مشخص می شود.
۶_منگنز:
تاثیر منگنز موجود در آب شرب بر سلامتی انسان
منگنز یکی از عناصر ضروری برای انسان و سایر موجودات محسوب می شود، که عمدتاً در بسیاری از مواد غذایی نظیر برنج و دانه های روغنی به وفور یافت می گردد. مقدار مجاز مصرف منگنز برای بدن حدود 4 میلی گرم می باشد و کمتر از 2 درصد از این مقدار، توسط آب شرب تامین می شود. باید توجه داشت که کمبود و یا غلظت بالای این ماده اثرات نامطلوبی برای انسان دارد. کمبود منگنز در بدن می تواند متابولیسم کربوهیدرات ها در بدن را با اختلال مواجه کند و بر رشد نوزدان و جنین آثار نامطلوبی بر جای بگذارد. تحقیقاتی که بر روی عوارض مصرف بیش از حد مجاز منگنز انجام شده نشان می دهد، که افزایش غلظت منگنز در آب آشامیدنی نیز سبب کاهش عملکرد مغزی کودکان خواهد شد. میزان منگنز موجود در آب باید کمتر از 0.05 PPM باشد.
در آب این رود آرسنیک هست، مس هست، مواد پرتوزا هست. زمینه آماده است برای سونامی های بزرگتر سرطان در منطقه...
ابتدا نام آراز را از او گرفتند شد ارس، اکنون او را تبدیل به وسیله ای برای کشتار جمعی مردم منطقه کرده اند.
۲۴ آذر ۱۴۰۳
لچکلی آنارشیست
