توهین به ملت‌های غیرفارس در ایران سابقه‌ای طولانی دارد که در چارچوب پروژه‌ای موسوم به "ایرانشهری" همواره تلاش کرده است هویت، زبان و فرهنگ این ملت‌ها را تحقیر و انکار کند. تازه‌ترین نمونه این رویکرد، انتخاب متنی توهین‌آمیز علیه تورک‌های سلجوقی در آزمون خوشنویسی بهمن ۱۴۰۳ توسط انجمن خوشنویسان ایران بود. این اقدام، خشم گسترده‌ای را در میان ملت تورک را برانگیخت. این مقاله تا حد امکان به بررسی این رویداد، ریشه‌های تاریخی نژادپرستی ایرانشهری و پیامدهای آن می‌پردازد.
متنی که برای آزمون سراسری خوشنویسی انتخاب شده بود، تورک‌های سلجوقی را «نیمه‌وحشی» و «بی‌بهره از فضل و ادب» توصیف می‌کرد. این توهین آشکار، نه تنها به ملت تورک‌های آزربایجان جنوبی، بلکه به تاریخ پرشکوه تورک‌ها در دوران سلجوقی بود؛ دوره‌ای که در آن تورک‌ها نقشی بی‌بدیل در توسعه علم و فرهنگ اسلامی ایفا کردند. واکنش تند انجمن خوشنویسان تبریز و لغو آزمون در این شهر، نشان‌دهنده حساسیت ملت تورک نسبت به چنین اهانت‌هایی بود.
پروژه نژادپرستی ایرانشهری به دوران پهلوی اول بازمی‌گردد، زمانی که حکومت تلاش کرد هویت ملی ایران را بر اساس برتری نژاد فارس و تحقیر سایر ملل تعریف کند. این ایدئولوژی، حذف زبان‌ها و فرهنگ‌های غیرفارس را در دستور کار قرار داد. از تأسیس مدارس دولتی و ممنوعیت آموزش زبان‌های محلی تا تلاش برای تحریف تاریخ، ایرانشهری همواره کوشیده است نقش تورک‌ها، عرب‌ها و سایر ملل را در تاریخ و تمدن ایران را کمرنگ جلوه دهد.
ایرانشهری با معرفی ایران به‌عنوان تمدنی «یکپارچه» و «فارسی‌محور»، هرگونه تمایز فرهنگی و زبانی را تهدیدی برای وحدت ملی تلقی کرده است. از لطیفه‌های نژادپرستانه تا سیاست‌های دولتی فارسی‌سازی، ملت تورک بارها قربانی این رویکرد شده‌اند. یکی از نمونه‌های آشکار این سیاست‌ها، تحقیر کودکان تورک در مدارس به‌دلیل صحبت به زبان مادری و اجبار به آزمون‌های بسندگی زبان فارسی پیش از آغاز مدرسه است. این اقدامات، نسل‌های متوالی از تورک‌ها را با هویتی سرکوب‌شده و احساس بیگانگی در سرزمین مادری مواجه کرده است.
در پی استمرار این توهین‌ها، بسیاری از ملل غیرفارس به واقعیت این نتیجه رسیده‌اند که مفهوم «ایرانی بودن» دیگر نماینده‌ای برای تنوع زبانی و فرهنگی آنان نیست، بلکه ابزاری برای تحمیل هویت فارسی و انکار هویت‌های دیگر است. این انزجار، واکنشی به ساختار نژادپرستانه‌ای است که حقوق برابر را از این ملت‌ها سلب کرده است.
ملل غیرفارس، به‌ویژه تورک‌ها، باید با هماهنگی و اتحاد در برابر سیاست‌های نژادپرستانه ایستادگی کنند. آموزش زبان مادری، احیای فرهنگ و تاریخ ملی و اعتراض به هرگونه توهین و تحقیر از جمله اقداماتی است که می‌تواند به حفظ هویت این ملت‌ها کمک کند.
توهین اخیر در آزمون خوشنویسی تنها نمونه‌ای کوچک از پروژه بزرگ‌تر نژادپرستی ایرانشهری است که سال‌هاست بر ملل غیرفارس تحمیل می‌شود. واکنش انجمن خوشنویسان تبریز نشان‌دهنده ظرفیت مقاومت در برابر این سیاست‌ها و دفاع از شأن و هویت ملی تورک‌هاست. این رویداد بار دیگر نشان داد که تداوم سیاست‌های برتری‌طلبانه و نژادپرستانه، باعث تسریع تکه تکه شدن ایران و برپایی حکومت و استقلال ملل غیر فارس خواهد شد. آینده روشن آزربایجان جنوبی در گرو احقاق حقوق ملی خود و تلاش برای برپایی آزادلیق، عدالت میللی حکومت است.
