"می‌دانید ۱۵ ساعت کار یدی آن هم در دو شیفت در عمق ۳۰۰ یا ۷۰۰ متری زمین، چه معنی دارد؟ تصوری از تاریکی، تنگی نفس یا افت فشار دارید؟"

این سخنان یک کارگر معدن است که یک سال و نیم از بازنشستگی‌اش می‌گذرد و به بیماری ریه سیاه یا پنوموکونیوز مبتلا است:

"۲۰ ساله بودم که کارگر معدن شدم. یک سال اول دوره‌های آموزشی گذاشتند، اما در خلال سالهای کار دوره‌های آموزشی کم شد، تجهیزات هم فرسوده. حالا با این مریضی که دکترها گفتند مال کار در معدن زغال سنگ است، خانه‌نشین هستم، هر ماه باید به دکتر مراجعه کنم اما بیمه ما مشکل دارد و روند درمانی هم تحت تاثیر این مسئله است."

"قسمت ما معدنچی‌ها درد، غم و ابتلا به هزار و یک بیماری و مشکلات مختلف است."

براساس آمار مرکز آمار ایران در سال ۱۳۹۲ بیش از ۸۴ هزار نفر در بیش از پنج هزار معدن مشغول به کار بودند اما احتمالا این آمار بیشتر است چون کارگران فصلی یا روزمزد در این آمار جای ندارند.

پژوهش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد عمده معادن ایران در اختیار بخش خصوصی است، براساس این آمار "۹۸ درصد معادن ایران خصوصی" است و فقط "۲ درصد معادن دولتی" است.

معدن زمستان یورت در آزادشهر استان گلستان، هم در زمره "معادن خصوصی" است و سهامداران آن عبارتند از "پنج هزار کارگر بازنشسته معدن، شرکت ذوب آهن اصفهان و شرکت سرب و روی وابسته به بنیاد تعاون بسیج."

یک کارگر معدن زغال سنگ می‌گوید: "بیمه ما بسته به نظر کارفرما است، اگر کارفرما انصاف داشته باشد بیمه رد می‌کند، در غیر این صورت دست ما به جایی نمی‌رسد، به محض انتقاد، اخراج و قطع حقوق، گزینه پیشرو کارگر معدن است."

در حال حاضر حقوق کارگرانی که قرارداد داشته باشند، حدودا بین ماهی ۹۰۰ هزارتومان یا یک میلیون تومان است.

اما عدم پرداخت بموقع حقوق یکی دیگر از مشکلات این کارگران است. برخی از این کارگران ممکن است ماهها حقوق دریافت نکنند؛ مثل همین کارگران معدن زمستان یورت که به گفته وزیر صنایع، معوقات سال ۱۳۹۳ و ۱۳۹۴ این کارگران هنوز پرداخت نشده است.

یکی از کارگران معدن زغال سنگ می‌گوید: "همیشه به همه مقروض هستم. وقتی هر چهار یا شش ماه یکبار حقوق می‌گیرم، باید پیش صاحبخانه، بقال محل و ... گردن کج کنم. اگر حقوقم را هم پس از ماهها تعویق پرداخت کنند، یک قرآنش نمی‌ماند، فلاکت دوباره از نو."

وقتی در معدن کارگر روزمزد باشی اوضاع سخت‌تر است. یکی از کارگران روزمزد معدن زغال سنگ می‌گوید: "بیمه که نداریم، ما پیمانکاری هستیم، وضعیت حقوق و بیمه ما اصلا مناسب نیست. هیچ وقت به یاد ندارم که حقوقم سر وقت پرداخت شده باشد، هر چند وقت یکبار حقوقمان پرداخت می‌شود. بیمه هم بستگی به کرم کارفرما دارد."

جدای از مسئله حقوق، موضوع ایمنی در معدن یکی از موضوعات مهم است و به همین منظور، وزارت صنایع در سال ۱۳۹۴مبلغ ۸۰ میلیارد تومان برای ایمنی معادن در نظر گرفت.

به گفته سازمان نظام مهندسی در معدن یورت "هشت دستگاه گاز سنج" نصب بوده است اما حبیب، کارگر معدن یورت، به روزنامه شهروند گفت: "در کل این معدن چهار دستگاه دیجیتال گازسنج داشت. همه آنها قدیمی بودند، تا جایی هم که من یادم هست این دستگاه‌ها هیچ وقت چک نشدند. بقیه تجهیزات هم تعریفی نداشت. متاسفانه یکی از مهندسان ما در همین حادثه جانش را به خاطر فاسد ‌بودن کپسول اکسیژن از دست داد. او رفت تا به بچه‌ها در عمق تونل کمک کند، کپسول را برداشت تا نفس بکشد ولی نمی‌دانست که کپسول شارژ ندارد."

تعدادی از کارگران معدن زغال سنگ نیز درباره وضعیت ایمنی کار به بی‌بی‌سی گفتند: "کپسول‌های اکسیژن اکثرا خالی هستند و بیشتر گازسنج‌ها کار نمی‌کنند. هر بار که قرار است برای بازرسی بیایند، همه تجهیزات کار می‌کند اما بعد از رفتن بازرسان همه چیز به شکل قبل باز می‌گردد."

"هر بار که حادثه‌ای در معدن رخ می‌دهد ما برای چند روز مورد توجه رسانه‌ها قرار می‌گیریم اما شرایطمان عوض نمی‌شود. بعد از هر حادثه فیلم و تصویر از وضعیت کار ما منتشر می‌کنند بعد دوباره در همین شرایط دست و پا می زنیم تا فاجعه بعدی."

____________________________________________________________________

برخی از قوانین ایمنی معادن در ایران

    براساس آئین نامه معادن در کلیه معادن با حداقل ۲۵ کارگر یک نفر مسئول ایمنی و یک نفر مسئول بهداشت در نظر گرفته شود.

    همچنین کلیه کارگاهها باید قبل از آغاز به کار هر روز بررسی شود. کارفرما موظف است دستورالعمل آموزش را با توجه به نوع کار به کارگران آموزش دهد.

    تمام تجهیزات و ماشین آلات داخل معدن باید دارای استاندارد ملی یا یکی از استانداردهای مورد تائید سازمان استاندارد ایران باشد.

    تجهیزات خودنجات از مهمترین تجهیزات در معادن زغال سنگ است و همه افراد باید آن را به همراه داشته باشند و آموزش استفاده از کپسول خود نجات اجباری است.

    نصب گاز سنج از دیگر موارد اجباری است.