نود و هفتمین سالگرد قیام کلنل محمد تقی خان پسیان مبارک باد. او از آزادیخواهان و مبارزان بزرگ تورک است. اولین هواپیمای ایران را او به پرواز در آورد. اولین بار او حکومت به شیوه جمهوریت را در ایران مطرح کرد. «مواد مخدر بلای جان مردم ماست» را او نود و هفت سال پیش گفت. در جنگ جهانی اول مردانه با روسها جنگید و آوازه شجاعت او مرزهای ایران را در نوردید. وقتی گفتند دشمن وارد خوراسان شده، سوار بر اسب شد و مانند خانان تورک در پیشاپیش سربازانش به پیشواز دشمن رفت. با این که به شدت زخمی شده بود، حاضر نشد او را به پشت جبهه منتقل کنند. آخرین تیرها را بسوی دشمن شلیک کرد و با غیرتی تورکی، مردانه به شهادت رسید. جد در جد نظامی تورک بودند و با قدرتهای صلیبی متجاوز روس و انگلیس در جنگ و ستیز و در خدمت حکومت های ترکان، از درگز تا قفقاز و از قفقاز تا تبریز بودند.

آن مرد بزرگ در سال 1309 هـ.ق./ 1892م./ 1270هـ.ش. در تبریز متولد شد. پدرش محمد باقر خان پیسیان و مادرش فاطما سولطان بود. رستم بیگ، جد خاندان پسیان و پدر محمدتقی، یاور محمد باقرخان، روابط نزدیکی با مقامات با نفوذ تبریز از جمله میرزاتقی خان امیرکبیر داشتند. فرزندان رستم بیگ همگی از مقامات نظامی بودند و بعضی چون علیقلی و غلامرضا در جنگ با نیروهای استعمار انگلیس در شیراز شهید شدند. محمد تقی خان پیسیان دوران تحصیلات ابتدایی خود را در تبریز به پایان برد و در سال 1324 هـ. ق./ 1906م./ 1285 هـ.ش. جهت تکمیل تحصیلات به تهران آمد و وارد مدرسه نظام گشت. او در سال 1329 هـ. ق. / 1911م./ 1290 هـ.ش. با درجه نایب دومی (ستوان دومی) وارد خدمت قشون شد و راه ترقی و ارتقا را یکی پس از دیگری پیمود. در قزوین با کردها جنگید و در بروجرد با لرها جنگید.

در سال 1331هـ. ق./ 1913م./ 1292هـ.ش. وارد مدرسه صاحب منصبان ژاندارمری شده در سال 1332 هـ. ق./ 1914م./ 1293 هـ.ش. در جنگی که با لرها در بروجرد شجاعانه جنگید و مجروح شد. وی پس از پیروزی از سوی ستاد ژاندارمری به درجه یاوری (سرگردی/ سرقوردی) رسید.

درجنگ جهانی اول، در مصلای شهر تورک نشین همدان، با روسهای اشغالگر و قوای تزاری به مبارزه پرداخت واز خود شجاعت بسیار نشان داد. در سال 1294 هـ.ش./ 1915م./ 1333 هـ.ق. نبرد «مصلی» همدان ضمن شکست دادن و خلع سلاح روسهای اشغالگر، همدان را از منطقه نفوذ نیروهای روسیه خارج ساخت؛ به طوری که آوازه شجاعت او در جنگ با روسها مرزهای ممالک محروسه را در نوردید و به اروپا رسید.

در سال 1334 هـ.ق./ 1916م./ 1295 هـ.ش. در 25 سالگی با درجۀ یاوری به آلمان رفت و در نیروی هوایی و زمینی به تحصیل پرداخت. چون به ایران آمد، به فرماندهی ژاندارمری خوراسان تورک نشین منصوب شد و در آنجا به کار مردم و اصلاح امور آنها لیاقت و دلسوزی فراوان نشان داد.

بعد از جنگ جهانی اول برای معالجه ورم کبد خود به آلمان سفر کرده و در این کشور به آموزش خلبانی مشغول می شود و در بازگشت، اولین هواپیمای ایران را به پرواز در می آورد.

کلنل محمدتقی خان پسیان در طی مدت اقامت خود در آلمان با نیروهای اردوی «یئنی عثمانلی لار» که به منظور آموزش نظامی به آلمان فرستاده شده بودند از نزدیک آشنا می شود. تاثیر این آشنایی تعمیق آگاهی ملی و کشف هویت حقیقی تورکی است.

محمد تقی خان پیسیان پس از بازگشت از آلمان با درجۀ کلنلی (سرهنگی) به ریاست ژاندارمری خراسان منصوب شد. او علاقه مند بود که ریشۀ اشراف سالاری فاسد را از ممالک محروسه بکند، برای همین با احمد قوام السلطنه، سیاستمدار فاسد ضدتورک و صدراعظم هزارچهرۀ انگلوفیل دوران قاجار و حاکمیت ضدتورک پهلوی، مخالفت کرد و قوام را دستگیر کرد و به تهران فرستاد تا مجازات شود. اما قوام از طرف مجلس ضدتورک مشروطه در دوران بعد از کودتای انگلیسی رضاخان میرپنج به نخست وزیری رسید و پسیان ناگزیر با حکومت مرکزی تهران به مخالفت برخاست و به وعده های کنسول انگلیس گردن ننهاد. در دوران اقامت خود در خوراسان به سازماندهی و تشکل نیروهای تورکان خوراسان و مخالفان حکومت مرکزی پرداخت و در تاریخ 13 فروردین سال 1300/ 2 آپریل 1921م./ 23 رجب 1339 هـ.ق. با دستگیری احمد قوام السلطنۀ فاسد انگلوفیل هزارچهره که از حکمرانی بر خوراسان و چاپیدن مال مردم، ثروتی افسانه ای اندوخته بود و دستگیری عوامل دولت مرکزی، قیام خود را آغاز و استقلال خوراسان را از حکومت مرکزی ایران که در آن زمان در دست رضاخان و مجلس فراماسون زده و انگلیسی مشروطه بود، اعلام نمود و مستقلاً به حکومت در خوراسان پرداخت و حتی حزب ملی به کمک او در خوراسان تشکیل شد.

در اواخر مرداد سال 1300 هـ.ش. قوام السلطنه که به صدراعظمی حکومت بعداز کودتای رضاخان رسیده بود، به کلنل پیشنهاد کرد که طبق شرایطی ایران را ترک کند؛ اما کلنل این پیشنهاد را نپذیرفت و قوام طی تلگراف‌هایی برای حاکمان و خوانین منطقه کلنل را یاغی، خودسر و متمرد خواند و دستور شورش همگانی علیه او را صادر کرد. بدین ترتیب سردار معزز والی بجنورد، شجاع‌الملک رئیس ایل هزاره، شوکت‌السلطنه و سید حیدر رؤسای طوایف سریری وسالارخان بلوچ جهت جنگ با کلنل بسیج شدند. امیر شوکت‌الملک، زمیندار بزرگ و حاکم منطقه بیرجند، جنوب خراسان و سیستان، خواهان خاتمه قضیۀ کلنل پسیان با صلح و آشتی بود و در حالی که شرایط ملاقاتی را با کلنل در گناباد فراهم نمود، در همان زمان سردار معزز حاکم بجنورد که پیشتر قول همکاری به کلنل داده بود، از همکاری با کلنل سر باز زد و کردهای کرمانج را به واکنش واداشت و فرصت را غنیمت شمرد و با کردها به شهر قوچان حمله کرده، ژاندارمری را خلع سلاح نموده و قوچان را متصرف شد. در ادامه سردار معزز به همراه کردها با حمله به بجنورد و خلع سلاح ژاندارم‌ها کنترل شهر بجنورد را هم در دست گرفت. کلنل برای دفع مخالفان شبانه با گروهی از افسران و ژاندارم‌ها به سوی قوچان شتافت و در تپه‌های داوودلی جعفرآباد با ایشان رو به رو شد و جنگید. کمی نفرات کلنل و کاهش مهمات مبارزان تورک و تبحر کردها در نبرد ۹ مهر ۱۳۰۰/ 1 اکتبر 1921م./ 28 محرم1340 هـ.ش. عرصه را بر کلنل و قوای ژاندارم تنگ کرد. فرستادگان کلنل برای آوردن مهمات از جعفرآباد به جبهه بازنگشتند و فرمانده خود را تنها و بدون مهمات رها کردند. کلنل یکه و تنها در حالی که محاصره شده بود تا آخرین فشنگی که داشت جنگید. عشایر کورد کرمانج سرش را از پس گردن بریدند و آخرین جنبش آزادیخواهانۀ آن روزگار و آخرین مقاومتها در برابر حاکمیت ضدانسانی انگلیسی رضاخان میرپنج با شهادت یک تورک قهرمان خوراسانی خاموش شد.

هر چند حکومت ملی کلنل محمدتقی خان پسیان دولت مستعجل بود و هفت ماه بیشتر دوام نیاورد، اما در همین مدت کوتا دست به اقدامات مهمی زده شد:

1- اهمیت دادن به زبان و فرهنگ تورکی به عنوان زبان و فرهنگ بخش بزرگی از مردم خوراسان.

2- گسترش امنیت در خراسان، با جذب سران طوایف ترک و سرکوب نافرمانان کورد.

3- توجه به به آزادی بیان و قلم.

4- سامان دادن به اوضاع اقتصادی و پرداخت بدهیهای مالیاتی.

5- ایجاد تحولات گسترده در تشکیلات آستان قدس رضوی، کاستن کارمندان،دستگیری بسیاری از ملاهای عوام فریب وسودجوی.

6- ارائه خدمات عمومی، نظیر کاهش بهای گندم ، نان و گوشت.

7- مبارزه فراگیر با فساد اجتماعی و بویژه برخورد با قاچاقچیان مواد مخدر.

8- گسترش بهداشت عمومی.

9- احداث مدارس، بانکها و ساخت سیلوی گندم.

10- ایجاد پستهای قرنطینه در ورودی شهرها برای مبارزه با قاچاقچیان و یاغیها.

حاکمیت کودتای رضاخان پس از رایزنی با دولت های روسیه و انگلیس با نیروی عظیمی که از خانهای محلی و کردها تشکیل شده بود، وارد خوراسان شد و وقتی به محمد تقی خان پیسیان خبر دادند که دشمن وارد خوراسان شده، سوار بر اسب شد و مانند خانان تورک در پیشاپیش سربازانش به پیشواز دشمن رفت و در جنگهای تپه های قوچان زخمی و کشته شد. آرامگاهش در کنار آرامگاه نادرشاه افشار در مجموعهٔ باغ نادری مشهد است.