دیلیمیزده اولان محکم قورولوشلار , ترکیبلر , طبیعی حرکتلر و هابئله ئوزگه لغتلری یئمک و هضم ائتمک و اونلارا ملی و ائل پالتاری گئید یرمک , سونرا زمان زمان , ملی هویت شکلینه سالماق مهارتی دولغوندر .
ئوزنجه لرده دئدیک کی , بیزیم گوزه ل دیلیمز, اولدوقجا قولبوتاقلی و دئدیکجه درین و دولو بیر دیلدر , بونی ایناندیرماق هیچ بیر آندا , و آند ایچمگه – احتیاج و گرک یوخدر , چونکی گونش پارلایا پارلایا , اونون وارلیغین و ایشیغین گوسترمک و تانیتماق آرتیق بیر ایشدر , و هر بیر گوزلی و هر بیر دوشونن آدام اونی آنلار , انجاق بونلار ایله بئله بعضی کیمسه لر واردرکی درین باخیشلی اولمادیغلاری اوچون , هر دن بو تانیتماق , و گوسترمک لازم و گرکدر .
اما , بو کی قدیمدن دئیبلر ( تورکی هنر و باجاریقدر ) و فلان دیل شکر , اولدوقجا دوزور و دئدیکجه دوغری , لاکن ئوزگه لر بو ( هنر ) کلمه سین قورخولی و چتین بیر شکیلده گوستریب و تحول وئریبلر , بئلئیکی بیزلر و باشقالاریدا بو دیلی چتین و ئوگرنیلمیه ن بیر دیل دوشونموشوق کی فلان کیمسه لرین حقلری واردر کی بو دیلی ئوگره نه بیلمه سینلر , چونکی بو دیل چتیندر ....... آخی ؟
گیچمیشدن دئیبلر کی لفظ , لفظ عربدر , تورکی هنر , و فلان دیلده شکر , و بیز لر و ئوزگه لرده بونی ایللر جه تقلید و تکرار ائتمیشیک , ولی بیرکرنده اولسون کیمسه ئوزوندن سوروشمایب کی آخی نه اوچون بونا ( لفظ ) و اونا ( هنر ) و او بیر یسینه ده , خالا خاطرین قالماسین اوچون ( شکر ) آدی وئریبلر .
و اما , دوغروسی بودرکی عرب لفظی ئوزی بیر گوزه ل , موسیقیلی , محکم , یا پیشان , جانلی و خوش سسلی دیلدر , بئلئیکی عربجه دانیشان , و قران اوخویان بیر عربین سسی بیزیم قولاغیمیزا نظم و شعر کیمی گلر , و حتی بو دیلی بیلمه دیگیمیز حالدا اونون محکم , یاپیشان , و موسیقی کلامیندان خوشوموز گلر , و مفتون اولارق , بون لاردان باشقا , عرب دیلی هر جهتدن بوتوو , تکمیل و هابئله ( شکر ) کیمی دیللرین داد ینا دوران و اونلاری اوزونون سویون حفظ ائدن بیر دیلدر , یوخسا بونلار ئوز ایاقلاری ایله تاتی – پاپی دا ائده بیلمزدیلر .
و اما , تورکی هنر در , بونا گوره کی تکمیلدر ,طبیعیدر , دولوب داشاندر , اوجی – بوجاغی سونسوز و قاعده و اصول باخیمیندان دوزگوندر , ئویله کی بو دیلده هر بیر سوزو دانیشیق , هر یانا دونوب بورولدوغو حالدا اصل قورولوشن و کوکون الدن وئرمز , بو درکی بیر ئوزگه کیمسه , بو دیلی اصول و قاعده یولی وایله آز بیر زمان دا ئوگرنه بیلر .
بونلاردان سوای , گرک گورمک کی ( هنر و باجاریق ) کلمه سین حقا نه کیمی ایشلره و دیللره نسبت وئریبلر و وئرمک اولار ؟ و دوغروسی هنر و باجاریق نه در ؟ و نه دئمکدر ؟
قیسا و آچیقجاسی بو کی هنر و باجاریق کلمه سی , اوست اوسته فنی , تکمیل , اولستون و اینجه صنعته و بئجرمیش بیر دیله و ایشلره وئریلیب و وئریله بیلر , هنر دئمک دن منظورهمان تکامل و ترقی و غنی اولماقدر , بو نا گوره گوزه ل اولان تورکی , دیلیمیز بو شخصیتلی و اردملی عنوانا و آدا انصافا لایق و حقا یاراشاندر .
بس گورونور کی گوزه ل و دنیالیق اولان دیلیمیزه هنر و باجاریق آدی و نسبتی آسان و قولای وئریلمه یبدر , بلکه دوغرودان دوغرو یا غنی , بوتوو دولی و کوکلی بیر دیلدر .
و ایندی گرک گورمک کی بو گوزه ل و اینجه اولان دیله نه اوچون دنیالیق دیلی دئیب و بونی دییه دییه نه دن آیدین و درین تانیمیریق ؟
و بو دیلی و اونون دنیالیق اولدوغون تا نیماق اوچون و اونا دریندن اینانماق اوچون هر شئیدن اول لازمدر کی , آذربایجان آدلی قفسدن و یووادان باشیمیزی ائشیگه چیخاردیب , ایرانین هر یاندا و هر نقطه ده اولان اصیل تورکلرین تانیاق , هابئله اونلارین حتی بیزدنده دوزگون دانیشدیغلاری دیلی و کامل لغتلری گوز ائوینه آلاق و سونرا اولورسا و یئتیشیرسه گوزلریمیزی سیلک , شرقدن – غربه , شمالدان – جنوبا قدر بیر بیرینین یانیندا و قومشولوغوندا یاشایان , آنجاق بیر بیر لرین تانیمییان بویوک بویوک تورک ملتلرین درین درین تانیاق , چونکی نئجه اولورسادا اولسون بونلاری تانیماق ئوزوموزی تانیماقدر و ئوموزی تانیماق , دوغروسی بونلاری قارداش تانیماقدر .
بونلاردان باشقا , آچیقجاسی بوکی اصلینده , بونلار بیز وبیز اونلاروق , بونا گوره بو بویوک و عظمتلی وارلیغی دریندن دوشونمک اوچون گرک و لازمدرکی اول بیزه آذربایجان بیچیمینده ملیت جیزیغی چکنلرین اسارت جیزیغلارین پوزاق و کوکوموزه وورولان پاسلاری سیلک و سونرا گئچمیشدن تجربه آلاراق آیدین گله جکده , حق یولوندا چالیشماغا باشلایاق , انشاالله .
بورادا چوخ قیسا اولاراق , بیر نئجه سوزون یازیلیب آیدینلانماسی گرک و لازمدر اودا بوکی بویوک تورک ملتلرینین , دنیادا نقدر اولدوقلاری و نه یئرلرده و نه منطقه لره یاشادیغلاریدر .
نطفه و قومیت باخیمیندان , بو گون دنیادا ایکی میلیارد تورک , تاتار و مغول ﻧﮋادی واردرکی بو بویوک سای دنیانین تقریبا یاریسینا یاخین بیر سایدر .
بو عظیم و بویوک سایدا اولان تورک ﻧﮋادلاری , دنیانین ان بیرینجی و چوخ سایلی قوم و ملت لریندن بیریندن بیر یدر کی ئوزونه مخصوص مشخصاتی واردر کی تانینماسی چوخ آسان و قولایدر .
دنیا اوزرینده , جوربه جور یئرلرده , ئولکه لرده یاشایان میلیونلارجا تورک ﻧﮋادلارینین جوربه جور آدلاری واردرکی هر یئرده اونلارا تورک و مغول و یا تاتار دئمزلر آنجاق بوتون بو ﻧﮋادلارین هامودان آرتیق تانینمیش و ئونملی اولان آد لاری تورک و مغول و تاتاردر , یعنی بو اوچ بویوک و تانینمیش آد , بوتون دنیا – تورکلرین آرمی و سنبلی اولابیلر .
و اما , دنیانین یاریسینا برابر اولان تورک , تاتار و مغول ﻧﮋادینین نه یئرلرده دایانیب یاشادیغی ئولکه لر و آدلاری حله لیک بونلاردر .
چین تورکستانی , ( سین کیانک ) ایچری و دیشاری مغولستان , تبت , افغانستان – ویتنام , تورکمنستان , قیرقیزستان , ئوزبکستان , قزاقستان , گونئی و قوزئی آذربایجان , ایران , تورکییه , قفقاز , عراق , سورییه و حتی عرب ئولکه لرینین بیر چوخ لاریندا , و یئنه ده چوخلی ائللر و قملار و او جمله دن ایسقومولار , قاباردینالار , و سونرا بالقان حدودوندان توتوب باغارستان , البانی , یونان , مجارستان , یوقوسلاویا , و باشقا ئولکه لر .
و سونرا ؛ اوزون ایللر بویی بویوک تورک امپراطوری حاکمیتینده یاشایب مغول و تاتار , و تورک ایله قاتیشان , مصر , مراکش , تونس , الجزایر , لبنان , اردون , فلسطین , عراق , لیبی , و بیر باشقا ئولکه لر.
بس گورونور کی , آسیادان توتوب اوروپایا , و آفریقادان توتوب آمریکایا کیمی – سیرم سیرم تورک مغول , تاتار قومی و ﻧﮋادی و یا اونلاردان اولان و توره ننلردرکی کوک , کوتوکلری بیر نطفه دن اولاراق اوست اوسته بیر بیرلرینه اولدوقجا اویغون و دئدیکجه یاخیندرلار مثلا :
بو ﻧﮋادین روحی , عصبی , خویی , دوزومی , داماری , سویی , دینمز – سویلمز بیر بیرلرینه آز – چوخ اوخشاماقدر , بونا گوره درکی آذربایجان آدلی قفسدن باشین ائشیگه چیخاردان جسور بیر تورک ؛ ایلک باخیشدا دنیانی ایشیق , گینئیش و سونرا بوتون یان – یوره سین دنیا تورک قارداشلاری ایله دولی گوره بیلر البته , دنیانین یاریسین تشکیل وئرن ایکی میلیاردا یاخین بویوک تورک ملتلرین نین بوتون خصوصیاتین یازماغا چالیشان و درین یازیچیلار , و بویوک کتابلار لازمدر بورادا چوخ چوخ قیسساجا اولونان اشاره لر یالنیز بونون اوچون ایدی کی غیرتلی – تورکلر بونی بیلرک ایندیدن بئله بیر آغیر و شرفلی وظیفه لرین فکرینه دوشوب ملی بورجلارینی ادا ائتمک هدفی و آماجی اوغریندا اولسونلار , و ایندی بورادا , بو بویوک مسئله و موضوعا یئر اولمادیغی اوچون اصل مطلبه دونوب گورمه لییک کی تورک دیلینین گوزه چارپان خصوصیاتیندان نه لر گوسترمک اولار ؟
بورادا , بونی آچیقلاماق لازم و گرکدرکی , بو یازیلار و اشاره لر , تکجه آراشدیرما و یالنیز تحقیقات اوچون ایدی , کی بللنسین کی نه یئرلرده تورک ﻧﮋادی و تورک ( ﮊن ) نیندن اولانلاری وار ایمیش و واردر .
دئدیک کی گوزه ل تورک دیلینده , نه یازیلارسا و نه قوشولارسا , همان او , اوخونار , یعنی بو دیلده یازیلان شعر و سوز , اصول و قاعده اوزیله یازیلسا داها لازم دگل کی مثلا شعرده اولان سکته نی و یا اوزون گلن بیر هیجانی ( سیلابی ) و کلمه نی اوزاتماق و قیسساتماق ایله وزن اله گلسین , چونکی تورک دیلینده اصول و قورولوش طبیعی و رئال اولدوغو اوچون نه یازیلارسا همان او , اوخونار , وچکیش بکیش لازم دگل .
بونا گوره بو دیل بو توو , و تکمیل اولدوغو حالدا هیچ وقت جیزیقدان و قاعده دن قیراغا چیخماز و آغیز و دوداق بوزمگه احتیاجی یوخدر .
و اما ( شکر ؟ ) اولان دیلده , دوزگون بیر قاعده و اصول اولمادیغی اوچون , سوز ایله شعرین اوخوماقیندا فرق واردر , بئلئیکی بو دیلده , شعر یازان و شعر اوخویان یسر کیمسه گرکدر کی اوزون ایللر بویی کمیک ( سوموک ) سیندیرسین و عادت ائله سین و یبر شعری دوزگون اوخوماق اوچون آغیز و بورون اگمکده اوستاد و پیشمیش اولسون , یوخ سا بو چیندیرلی اتی ( شکردیلی ) و داماری چئینمک هر دیشین ایشی دگل .
آیدیندر کی بو ( شکر؟ ) دیلده اصول و جیزیق یوخ , بلکه اونون یئرینه عادت و خوی حاکم در , بو انس و عادت ئوزی هیچ بیر زمان و دائمی اولمادیغاینا گوره پوزولماقدا و دگیشمه ده در , بونون اوچوندر کی هیچده اعتبارلی و دگرلی بیر دیل اولابیلمز .
بو دیلده , شعرین هیجالارینین اوزون – قیسسا اولدوغو ثابت دگل , و وزن اوچون ممکندر کی قیسا بیر هیجانی چکیب اوزاتماق اجباری اولسون و یا سسی اولمویان بیر ( ت ) حرفی شدت ایله سسلنسین , مثلا ( دوست ) کلمه سینده اولان ( ت ) حرفی کی سس سیز بیر حرفدر و هردن هیجایا گلمز , بعضی یئرده ( تا- تو ) شدت ایله اوزون و مصوت هیجا کیمی سس وئرر .
بس بو حالدا , بو دیلده قعده و هیجا معین بیر دورومدا دگل , بلکه شعرین وزنینه تابعدر , حالبو کی دوزگون اولان تورک دیلینده سوز و شعر بیر هیجا و بیر قاعده ده در مثلا :
گیتمه بو ناز ایله گوزه لیم بیر دایان گوروم
عشقینده من یانان کیمی بیر سنده یان گوروم
بو بیت شعر ده , هیچ بیر کلمه آرتیب و یا اسگیلمه یبدر , بلکه ثابت و منظمدر , و اویان – بویانا آخماسی و اوزانیب قیسسالماسی اوچون داها انس عادت ایسته مز , و بونا گوره هر بیر باشقا کیمسه لرده بو گوزه ل دیلی ئوگره نیب و شعرین اوخویا بیلر دئدیک کی بیزیم دیلده جوربه جور خصوصیت واردرکی باشقا دیللرده چتین اولابیلر , هر شئیدن اول گرک بیلمک کی بیزیم دیلیمیزده کلمه لر امری ( ریشه فعل ) بویور اولدوغو حالدا , ایشله نیلنده و صرف اولاندا , اصالت و کوکون الدن وئرمز , و دگیشمز , یعنی کلمه هر شکیلده یازیلسا و هر نه شکیله دونسه استقلال آتماز و قورو لوشونا لطمه دگمز – مثلا :
گل – گلدیم , یاز – یازدیم , وئر – وئردیم , سات – ساتدیم , قاچ – قاچدیم , لاکن عجم دیلینده بوتون بو ( فعل امر ) کلمه لر فورا شکیللرین دگشیر مثلا :
بیا – امدم , بنویس – نوشتم , بفروش – فروختم , بیاندار – انداختم , و باشقا لاری , عموما آلت – اوست اولور و حرفلر قاعده لردن پیتلاشیر .
مثلا – بنویس , تبدیل اولور ( نوشتم ) ه , س , حرفی , ش , حرفینه دونور و یا بیا تبدیل اولور ( امدم ) ه , که , ب- ی حرفلری یوخ اولورلار هابئله بفروش ( فروختم ) ه , که , ش, حرفی خ حرفینه تبدیل اولور , و یوزلرجه بئله بیر پوزوق و قلعده سیز کلمه لره استناد اولابیلر .
بیزیم گوزه ل و دوزگون دیلیمیزده , فعلین ریشه سی و استقلالی , ئوز یئرینده – محکم و پوزولماز بیر حالدا در و صرف اولاندا هیچ بیر حرکت اونی پوزمورودیدرگ ین ائتمیر , حالبوکی عجم دیلینده کلمه لر فورا پوزولور مثلا : س حرفی , ش حرفینه , زحرفی , خ حرفینه و هابئله بو حرف , او حرفه , مقدم – مخره و چوخلاری حتی امری و خطاب کلمه نین حرفلری , جواب کلمه ده اصلا اورتادان گئدیر .
حله بونلاردان باشقا ؛ بو دیلین شدت ایله قوری و سینان اولدوغو , اونی اولدوقجا , موسیقی کلامیندان یوخسول ائدیبدر , بئلئیکی اشاقیدا اولان تورکجه نین – معادلی بو دیلده یوخدر , بیزیم دیلده بیر کلمه , او دیلده نئچه کلمه یئر توتور و ایندی بیر نمونه .
ایش- ایشله دیم , ایشله تدیم , ایشله تدیردیم , ایشله تدیردیمسه , ایندی اونلارین معادلینه باخوز.
کار- کار* کردم , بکار * انداختم , توسط دیگری * بکار انداختم , اگر توسط دیگری بکار انداخته باشم .
بونلار و یوزلرجه بونلارین معادلی بیر کلمه ده , شکر دیلینده عموما یوخدر , حله بیر نئچه سی اولورسادا آنجاق اودا یاریمچیلیق و ناقصدر چونکی بو دیل کوکوندن قورودر و فنریتی و یا آچیلیب – یومولماسی یوخدر , و ایندی آشاغیدا اولانلارا باخالیم کی اونلارین برابری بو قوری دیلده ابدا یوخدر .
قاز ( یئری ) سوک ( دوواری و یا تیکیشی ) اوی ( توپراغی ) یول ( اوتی ) سوی ( قابوغی ) سویون ( پالتاری ) قوپارت ( ریشهنی و یا کوکی ) در ( یارپراغی ) و ایندی اونلارین برابری .
زمین را بکن , دیوار را بکن , خاک را بکن , علف را بکن , دوخته را بکن , پوست را بکن , لباست را بکن , برگ را بکن , ریشه را بکن , خلاصه بکن , بکن , و یا قوش اوچدی , من آیتلدیم , پیشیک دیرماشدی , من هوببولدیم , و یا ارخی آدیم , یئریمدن سچرادیم , یوخودان داشلاندیم , بودوره دیم , و ایندی .
مرغ پرید , من پریدم , گربه پرید , جوب را پریدم , ازجا پریدم , ازجا و خواب پریدم .
گور.ن.ر کی سویونماق , قازماق , سوکمک , درمک , یولماق , سویماق , قوپارت ماق , یئرینه فقط ( بکن ) کلمه سی واردر , هابئله .
اوچماق , داشلانماق , اتیلماق , سچراماق , دیرماشماق ؛ آتداماق , هوببولماق , دیسگین مک یئرینه تکجه ( پریدن )کلمه سی ایشله نیر کی اودا تک تک یازیلسا و ایشلن سه دوزگون معنی وئرمز , بونلاردان سوای یئنه باخالیم کی داها نه لرواردر بو گوزه ل تورک دیلیمیزده .
اورگیم سانجیلاندی – اورگیم ووردی – اورگیم بولاندی – اورگیم پارچالاندی
اورگیم آغریدی – اورگیم چرپیندی – اورگیم قالخدی – اورگیم پوشلندی
اورگیم دوگوندی – اورگیم قاوشدی – اورگیم یاندی – اورگیم گوگنه دی
اورگیم چاتلادی – اورگیم اوزولدی – اورگیم قیزدی – اورگیم سیزیلدادی
اورگیم قاریشدی – اورگیم آجیشدی – اورگیم دولدی – اورگیم ذوغولدادی
اورگیم سیخیلدی – اورگیم اویولدی – اورگیم داشدی – اورگیم قیریلدی
اورگیم غوغرولدی – اورگیم گئچدی .
بوتون بونلارین ئونونده , عجم دیلینده فقط بونلار واردر .
دلم دردکرد , دلم بهم خورد , دلم سوخت , دلم پیچید , دلم پاره شد .
حله لیک , اورگ آغریلارینا گوره تورکجه - 26 و عجمده 5 ویا 6 آدا واردر و یئنه ده آشاغیدا اونلارا باخالیم .
داقیلدی – جالاندی – سپه لندی – سچرادی – توکولدی – داشلاندی – دیغیرلاندی – سره لندی – دامدی – سوزدی – یایلدی – یاخیلدی – آخدی – دامجیلاندی – داشدی – و ایندی بو 15 جوره لغتین ئونونده عجمجه ده 5 و یا 6 لغت واردر مثلا :
پاشیده شد – ریخته شد – پخش شد – روان شد .
گورونور کی بیزیم غنی ووارلی دیلیمیزده حله لیک و ایندیکی حالدا , یاددا اولان لغتلریمیز , بوگون میلیونلارجا یولوندا خرج اولان حاکم دیلدن نقدر آرتیق و نقدر اوستوندر کی بو جوره مقایسه لر و توتوشمالاری سایساق بویوک بیر مطلب اولار .
بورادا , غنی تورک دیلینده اولان گوزه ل و درین درین امتیازلار و خصوصیات واردرکی یازیلماسی و بیلینمه سی اولدوقجا دگرلی و دوشوندوکجه اوجا لیقدر , مثلا :
گله گله – گئده گئده – گوره گوره – گوله گوله - گوده گوده - ییه ییه – دییه دییه – بیله بیله – سیله سیله –ایچه ایچه – بیچه بیچه – یاتا یاتا – ساتا ساتا – آتا آتا – قاچا قاچا – یازا یازا – دورا دورا – باخا باخا – آلا آلا – داما داما – چالا چالا – اولا اولا – آخا آخا – اوچا اوچا – دولا دولا – دونه دونه – سونه سونه – قوشا قوشا – یانا یانا .
بو ایکی ایکی یازیلان و دانیشیلان کلمه لر همیشه , حاضر زمانی و ایکی ایشی بیر فعلده گوسترمکده در , یعنی بئله دئمک اولارکی فلان آدام گئده گئده اوخویوردی و یا گوله گوله گلیردی , و بیله بیله دانیردی , قاچا قاچا گلیردی و یا گئدیردی بس گورونورکی بو ایکی ایکی گلن سوزلر , هم حاضر زمانی و هم ایش و فعالیت حالین گوستریر و بونی لاپ آچیقلاماق اوچون بئله دئمک اولارکی ایکی ایشی بیر زماندا گوروردی , هم گلیردی و هم گولوردی , و هم بیلیردی و هم دا نیردی , وهم یئنه ده باخالیم .
گلها گل – گئتها گئت – ایچها ایچ – وورها وور – قاجها قاچ – آلها آل – یاتها یات – وئرها وئر – یئها یئی– قیرها قیر – دولها دول – ئوپها ئوپ – آتها آت – باخها باخ – گولها گول – یازها یاز – توکها توک – شارها شار – چالها چال – و بیر چوخلاری .
بورادا , گلها گل , گئتها گئت کلمه لرینین بیر بیر ینین آردیجا گلمه سی و بیر بیر ینه باغلی اولدوغو , بیر موضوعنون و بیر جریانین تئز تئز و قیریلماز بیر حالدا اولدوغون گوسترمکدر , مثلا :
فلان یئرده وورها وور ایدی , فلان ائوده یئها یئی ایدی, ئوپها ئوپ ایدی و یا قیرها قیر ایدی ,و ها بئله وورها وور ایدی , یعنی کیم کیمه دگل ایدی , و یا مثلا قاچها قاچ ایدی یعنی هامی قاچیردی .
بس گورونور کی گلها گل , گئتها گئت کلمه لری بیر چوخلوق و شولوق ایشی و جریانی گوسترمکدر کی بو ایکی ایکی و دالبدال گلن سوزلر بویوک و اوزون بیر تعریفی و موضوعنی آیدینلاشدیریر و توصیف ائدیر , ئینه ده .
قوشا قوشا – دولی دولی – دالغا دالغا – دامجی دامجی – بولوت بولوت – اوجا اوجا – آجی آجی – جانلی جانلی – قوری قوری – سوری سوری – سولی سولی – سیرم سیرم – بول بول – نارین نارین – یول یول – دانا دانا – بیریم بیرم – یئکه یئکه – آغیر آغیر .
بورادا ؛ ایکی سوزون ایکی دفعه دونمه سی و یا تکرار اولماسی بیرلیک , بوللوق و خالص گوسترمک اوجوندر , مثلا :
قوشا قوشا دولانیردیلار , سوری سوری قویونلاری واردر , آجی آجی ایچیردیلر , هابئله سولی سولی باغلار , ایری ایری میوه لر و یا سالخیم سالخیم ایزوملر , و یئنه ده باخالیم .
یان یانا – ال اله – قول قولا – اوز اوزه – باش باشا – اوج اوجه – من منه – دیز دیزه – دیش دیشه – دوداغ دوداغا – قان قانا- گوز گوزه - .
بورادا , وحدت , یاپیشماق , دایاق و کمک و جوربه جور مقابله شکیللرین گوسترمکدر , مثلا :
اونلار ال اله وئریب او ایشی گوردولر . اونلار قول قولا وئریب گئدیردیلر , دوداق دوداغا قویوب ئوپوشوردولر , بونلار دیز دیزه و یا اوز اوزه دایانیبلار , و بونلاری یان یانا دوز , اونلاری اوج اوجه دوگونله , سویوقدان دیش دیشه دگیردی , باش باشا قویما و یئنه ده .
بوم بوش – گوم گوگ – قوپ قوری – ساپ ساری – قیپ قیرمیزی – یئپ یئکه – قپ قره – دوم دوری – بوم بوز – یام یاشیل – آق اپاق .
بورادا , ساری کلمه سیندن قاباق گلن ( ساپ ) کلمه سی ساریلیغا شدت و نهایت وئرمک اوچوندر , و تورکجه هر شئین شدتین و غلیظلیگین گوسترمک اوچون هر بیر کلمه نین ئوزونون خفیف و یا یاردیم معادلی واردرکی بعضی یئرده اولده و بعضی یئرده آخیرده گلر , آنجاق هر ایکی حالدا دا ایشی بیردرکی اودا شدت و اطمینان اوچوندر , مثلا :
فلان اوتاق قوپ قورودر , فلان سو دوم دورودر , بو بویاق قپ قره در , او یاپراق گوم گوگدر , و یا .
سس سمیر- عودون مودون – قره مره – آدام مادام – بولوت مولوت – آلا بولا – قاتی پاتی – شولوق مولوق – اوجا موجا – قوجا موجا – یول یولاق – ال مل – شیندیر میندیر – قودوق مودوق – اوشاق موشاق – صابون مابون –
بورادا , اوسته دئدیکیمیز کیمی , کلمه لرین خفیف معادلی هردن آخیرده گلرکی , بورادا یازیلان کلمه لرین معدلی آخیرده گلیب و ایندی آشاغیدا یازیلان کلمه لرین خفیف و یا خیرداسی اولده گله جکدر .
در دمیر – چور چوپ – زیر زیبیل – دار دامار – یار یاماق – سار سامان – قار قلبوق – قور قودوق – سی سیرتیق – قاز قازان – یر یرتیق – سیر سیچان – خیریم خیردا – و بیر چوخلاری.
اوسته اولان کلمه لرین ؛ اشاغیدا اولان کلمه لر ایله فرقلری بودرکی اوسته کیلرین بوتوو و تکمیل کلمه سی ( قاتی ) اولده گلیب و اشاغیدا اولان کلمه لرین بوتوو و کامل کلمه سی آخیرده , و بو اونون اوچوندرکی خفیف و ضمیمه کلمه لر سوزون و کلمه نین قورولوشانا و آهنگینه تا بعدر , بونلاردان باشقا , بوتوو کلمه ایله خفیف و یاریمچیلیق کلمه لرین بیر لیکده گلمه سی , کلیاتی و جمعی و بویوک – کیچیگی گوسترمک اوجوندر , و بونلارین ایشله نن یئرلری بونلاردر , مثلا:
دییه سن – سس سمیر گلمیر ؟ بو در دمیری یقیشدیر , بو خیریم خیردانی آرادان گوتور , بو اوشاق موشاق نه چوخ سس سالیبلار ؟ بو کی هاموسی دار داماردر , آدام مادام یوخ ایدی , قار قابوغی وئر قویونلار یئسینلر , و ایش میشین اولسا منه دئی , کتاب میتاب ایسته سن منده وار , چورک مورک یئمیشم , پول مولوم یوخدر .
گورونور کی بو کلمه لرین وسیع و گئنیش و کلی اولماسی اوچون ئوزوندن – قوپان یاریسی ضمیمه حالینا دونوب , اونی بیردن ( نئچه ) یه و ( تک ) لیکدن ( چوخ ) لوغا و هابئله ( دار ) لیقدان ( گئنیش ) لیگه یئتیریر , بو , آرتان و تکثیر اولان کلمه لر , ئوزی ئوزوندن احتیاجین رفع ائدرک , زمان زمان و جوربه جور ادبی , نظمی , علمی , موضوعلاردا , ئوزوندن انعطاف و یوموشاقلیق گوسترمکده در , و گوزه ل تورک دیلینده اولان یارادیجیلیق و خلاقیت کیمی لغتلر , کلمه لر , سوزلرده ده ئونم دونم کلمه لر و قوپان یاریسی , تکجه بیر حالدا و عناد حالیندا دگللر , بلکه موضوعلارین حالتینه و آهنگینه گوره ئوزوندن دونوم و انعطاف گوسترمکده درلر .
بورادا , مثل اوچون بیر داها یئنیدن و بیر یئرده یازیلماسی گرکدر .
سار سامان – دار دامار – گور گوزه ل – قار قابوق – کیر کتاب – سامان مامان – دامار مامار – گوزه ل موزه ل – قابوق مابوق – کتاب میتاب – و یئنه ده آشاغیداکییلار .
صار صابون – چور چوپ – چور چوپور – قار قاپی – قار قازان – صابون مابون – چوپ موپ – چوپور موپور – قاپی ماپی – قازان مازان –
اوسته یازیلان , یاریم سوز ( خفیف کلمه ) موضوعلارین قورولوشانا و کلمه لرین آهنگینه گوره هم اولده و هم آخیرده گلیرلر , کی اولده ( ر ) حرفی و آخیرده ( م ) حرفی گلمه لیدر و هر ایکی دورومدا دا کلمه نین بیری بویوو و بیری یاریمدر .
و حله بوگون , بو ایش بیزیم ایلک آددیم و ایلک یئریشیمیزدر , یوخسا انشاء الله گله جکده , بوگونکی اسارت حلقه لری , ملی ستم زنجیرلری اللریمیزدن و بوینوموزدان گوتورولرسه , آنا میز گوزه ل تورک دیلی حقینده یورولمادان , و جاندان اسیرگه مه دن , عشقیمیزی و وورغون اولدوغوموزی آخان چایلار کیمی و داشان دنیزلر کیمی گوسترمه لییک و ایللر بویوجا تورک آلنیمزدان اسیرلیکدن آخان خجالت و اوتانماق ترلرین سیلمه لییک .
گیتمه بو ناز ایله گوزه لیم بیر دایان گوروم عشقینده من یانان کیمی بیر سنده یان گوروم
